BİYOKÜTLE

Roket Sobası Nedir? Nasıl Çalışır?

23.Aralık.2019

3624
0

Gaia Education'da sanal sınıfta, işimize yarayacağını düşündüğümüz, genel ağ sitesi adreslerinin, videoların ve yazıların linklerini paylaşıyoruz. Bu sayede, Dünya'nın farklı ülkelerinden sürdürülebilir yaşam için algıları açık insanların paylaşımlarının doldurduğu bir havuz tarafından besleniyorum. Geçen hafta İspanya'dan sınıf arkadaşım Permies.com adresinde faydalı bilgilerin olduğu hakkında bir mesaj gönderdi. Siteye girdim, birkaç bağlantıya tıkladım.

Rocket Mass Heater başlıklı sayfada takıldım kaldım. Bir çeşit soba yapmış adamlar ama nasıl yani dedim.

Yukarıda sobanın kesitini görebilirsiniz.

Sol tarafta ince odunlar yakma haznesinde yakılıyor,
Uç tarafları yanmakta olan odunların alevi soğuk baca tarafından çekiliyor
Baca etrafında bulunan kapalı alanda verimli yanma gerçekleşiyor
Resmin sağ tarafında yer alan bacadan buhar ve CO2 dışarı veriliyor.

Soba konusunda tüm bildiklerimize ters bir şeyler dönmekte olduğu açık. Böyle bir şeyle karşılaştığım zaman "Ulan diyorum ben mi okuduğumu anlamıyorum, İngilizceme bok atıyorum, acaba ben mi yanlış anlıyorum." diye düşünüyorum. Bir kez daha okuyorum. Yoo doğru anlıyorum.

Google'da Roket Sobası, Roket Isıtıcı, Roket Ocağı kelimeleri ile aramalar yaptım. Roket Ocakları hakkında birkaç yazı buldum ama Roket Sobası hakkında neredeyse hiç yazı bulunmuyor.

Nasıl yani koskoca Türkiye'de roket sobası denenmemiş mi? Marmariç'te 2011 de Roket Sobası hakkında bir eğitim verilmiş ama yazıda sadece eğitimin içeriği ve detayı var.

Roket sobasının avantajları:

%70 - %90 arasında odun tasarrufu sağlaması. İzlediğim videoların birinde, roket sobadan önce 4 ton odun yaktığını söyleyen biri, roket sobasında 1 ton odun ile aynı seviyede ısındığını belirtiyordu.
Normal sobada verimsiz ve hızla yanan dal, ince odun gibi parçaların kullanılabiliyor olması. Dal kullanmak orman sağlığı açısından da iyi. Yukarıda roket sobada yakmak üzere toplanmış, atık ve bir işe yaramayan tahta parçalarını görebilirsiniz.
Yapımının kolay ve eski malzemeler kullanılması durumunda çok ucuz olması
Daha az duman ve is çıkarması
Sabit durmak zorunda olan sobalar yerine alttan çıkan boru sayesinde hareketli olarak yapılabilmesi.

İş gene başa düştü. Girdim Youtube'a. Rocket Heater Design kelimesi ile onlarca videoya ulaşmak mümkün. Alıştığım üzere onlarca videoyu indirdim ve akşam hepsini izleyip faydalı olanları sınıfladım.

Yazımın başında verdiğim resim kesit olduğu için ilk başta sistemi tam anlamamı engelledi. Videoları izledikçe roket sobanın nasıl yapıldığını anladım. Aşağıda roket soba yapımını ve mantığını en iyi şekilde anlamamızı sağlayacak videolardan birini bulabilirsiniz. İzleyelim sonra üzerine bir kaç açıklama daha yapacağım.

İşin özünde 3 adet boru var.

Birinci boru baca görevi yapıyor ve yan tarafta yanmakta olan ateşi çekiyor.

İkinci boru yalıtım malzemesini tutmak ve bacada verimli yanma sağlamak için var. Birinci boru (Baca) ile ikinci boru arasında kalan bölgeye ısı yalıtımı sağlayacak bir malzeme dolduruluyor. Videolarda sıklıkla duyduğum "Vermiculite" ile yalıtım yapmaktalar. Vermiculite de nedir diye sözlüğe baktım Türkçesi Vermikülit yazıyordu. Hah dedim şimdi anladım ne olduğunu :) Vermikülit'in ne olduğuna çok hakim olmasam da gittigidiyor'da satılmakta olduğunu gördüm. Kimi videolarda Perlit'in, Vermikülit yerine kullanıldığını izledim. İki boru arasına yalıtım sağlayacak her hangi bir malzeme konulabilir.

Birinci ve ikinci boru arası yalıtım malzemesi ile doldurulunca tek bir boru haline geliyor. Aslında dışı yalıtım yapılmış bir baca.

Üçüncü boru bacanın etrafını kapatıyor ve yanma verimini arttıran bir odacık oluşturuyor. Üçüncü borunun alt tarafından gaz çıkışı yapılıyor.

Yukarıdaki videoda borular yerine eski tüpleri kulandılar ve bacayı yukarı doğru uzattılar. Birçok durumda bacayı evin içinde gezdirerek bacadaki ısıdan da faydalanılmakta. Hatta bacayı özel toprak sedirlerin içine yerleştirerek ısıtmalı sedirler yapmaktalar.

Tahmin edeceğiniz gibi roket soba yapmak üzere planlama yapmaya başladım. Ben 3 boru sistemi kullanmayı düşündüğüm için ilk bu örnekle başladım.

Borulardan yalıtımlı baca yapmak yerine tuğlaları kullanarak da baca yapılan videolar izledim. Aşağıdaki video tuğla kullanılarak yapılan roket sobasına güzel bir örnek. İngilizcesi yetersiz olanlar için videoya küçük bir açıklama getireyim. Bacayı tuğlaların arasına harç koymadan yaptıkları ilk denemede başarısız oluyorlar. Daha sonra bacayı harç kullanarak yapıyorlar ve roket sobası sağlıklı çalışıyor. Baca etrafında kapalı ortam oluşturmak için varil sıklıkla kullanılan bir malzeme. Bu videoda baca etrafını kapatmak için varil kullanılıyor.