Mamaları Su İçeriklerine Ve Üretim Yöntemlerine Göre Sınıflandırma

Su içeriklerine ve üretim yöntemlerine göre mamalar yaş, yarı yaş ve kuru mamalar olmak üzere üç grupta toplanabilir. Her bir grup mamanın besinsel profillerine göre avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır.

Yüksek kaliteli mamalar bu üç grup mama formunda olabilir. Kuzey Amerika’da hasta sahipleri kedi ve köpeklerini beslemek için yüksek oranda kuru mamayı tercih ederlerken, Avrupa’da konserve şeklinde sunulan yaş mamalar tercih edilmektedir.

1- Yaş Mamalar
Bu grup kedi ve köpek mamaları; tam ve dengeli beslenmeyi sağlayanlar ile et ve et yan ürünlerini içeren konserve olarak piyasaya sunulan diyetsel saplementler olmak üzere iki tiptedir. İçerik olarak; kırmızı et, kanatlı ve balık etleri veya bunların yan ürünleri, tahıllar, sebze proteinleri, vitamin ve minerallerin karışımlarını bulundurarak tam ve dengeli yaş mamalar elde edilir.

İkinci tip yaş mamalar ise daha önce listelenmiş “et ürünleri” ni bulundururken vitamin ve mineral saplementleri içermezler. İçerdikleri yüksek oranda yağ, bu mamaların tekstürü ve yedirilenebilirliklerini destekler niteliktedir. Yaş mamaların hazırlanışında öncelikle et ve yağ içerikleri ölçülü miktarda su ile karıştırılır. Yine ölçülü miktardaki kuru içerik eklenerek tüm karışım ısıtılır.

Taşıyıcı hatlar sayesinde konserveler karışım ile doldurularak kapatılıp yıkanır ve etiketlenir. Konserve ürünlerin basınç ile sterilizasyonları “fırınlama” olarak adlandırılır. Fırınlamanın derecesi ve zamanlaması ürünün veya konservenin boyutuna göre değişmekle birlikte genelde 250oC’de 60 dakika şeklinde uygulanmaktadır. Yüksek ısı ve basınç konservelenmiş mamada zararlı bakterileri öldürürken bazı besinsel kayıplara da neden olmaktadır.
Yüksek kaliteli yaş mama üreticileri yaptıkları araştırmalar ile söz konusu kayıpları kompanze eden formülasyonlar geliştirmektedirler. Fırınlamadan çıktıktan sonra ürünün sterilitesinden ve kontrollü soğutma işlemi ile konservenin kapalılığından emin olunmalıdır.

Kuru madde de daha yüksek düzeyde protein ve yağ içeren yaş mamalar, pek çok kuru mamaya göre daha lezzetli ve sindirilebilir nitelik gösterirler. Yaş kedi-köpek mamalarının kuru maddede yağ içeriği %20-32, protein içeriği ise %28-50 düzeyindedir. Diğer tip mamalarla karşılaştırıldıklarında çoğu yaş mama daha düşük düzeyde sindirilebilir karbonhidrat içerir. Yaş mamalar genelde kuru mamalara göre daha pahalıdırlar. Yaş kedi köpek mamaları ortalama %75 oranında su içerirken, kuru pet mamalarında bu ortalama yaklaşık %6-10 düzeyindedir. Yaş mamaların bazı avantajları arasında uzun raf ömürlü olmaları ve yüksek yedirilebilirlikleri yer alır.

2- Yarı Yaş Mamalar
Yarı yaş kedi-köpek mamaları %15-30 düzeyinde su içerir. Bu mamalar başlıca taze veya dondurulmuş hayvan dokuları, tahıl, yağlar ve basit şekerlerden oluşmaktadır.

Bu ürünlerin kuru mamalara göre daha yumuşak olmaları bazı kedi-köpeklerin daha iştahla tüketmelerini sağlamaktadır. Yarı yaş mamaların bozuşması ve çeşitli kontaminasyonlardan korunması için kullanılan bazı yöntemler sayesinde raf ömürleri uzatılır. Mamanın su aktivitesi düzeyini düşüren ve böylelikle mikroorganizmaların gelişimini engelleyen tuz, basit şekerler, gliserol, veya mısır şurubu gibi su çekici ajanlar (humektanlar) kullanılmaktadır.

Potasyum sorbat gibi prezervatif maddeler mantarların gelişimini ve küf oluşumunu engellerler. Az sayıda organik asit ürünün pH’sını düşürerek bakteri gelişimini önler.

Yarı yaş köpek mamalarında bulunan basit şekerler bu ürünlerin yedirilebilirlikleri ve sindirilebilirlikleri üzerine etkilidir. Köpekler basit şekerli
ürünleri severek tüketirlerken kediler tatlı mamaları daha az severler. Yarı yaş mamalar, yaş mamalar gibi yüksek oranda basit karbonhidratlar
içerirken, yağ içeriğinin düşük olmasından dolayı enerji içeriği de düşüktür. Yarı yaş mamalar kuru maddede %20-28 protein ve %8-14 yağ içerirler.

Yarı yaş mamalarda bulunan karbonhidrat oranı kuru mamalardaki oranla benzerlik göstermekle birlikte, yarı yaş mamalardaki karbonhidratın çoğu basit karbonhidratlar olup, az kısmı nişasta şeklindedir.

3- Kuru Mamalar
Kuru kedi ve köpek mamaları %90 veya daha fazla kuru madde içermektedir. Bu mamalar su içeriklerine ve üretim yöntemlerine göre kedi ve
köpekler için en uygun mama grubunu oluştururlar. Bu grup mamalara bisküviler, extruder bisküviler, kuru yem karmaları ve preslenmiş ince plaklar ve pulcuklar örnek olarak verilebilir. Kuru mamalar birim ağırlıkta yoğun besin maddeleri bulundurdukları için az miktar tüketimleri yeterli olmaktadır.

Kuru olmaları sayesinde soğukta saklanmalarına gerek duyulmamaktadır. Üretimleri sırasındaki extrüzyon işleminde uygulanan sıcaklık nem düzeyini düşürerek bakteri ve mantar gelişimi engeller. Tahıllar, et, kanatlı ve balık ürünleri, bazı süt ürünleri, nebati yağlar, sebzeler, vitamin ve mineral saplamentleri kedi-köpek mamalarının içeriğinde sıklıkla yer alır. Kuru kedi-köpek mamalarının metabolik enerjisi 3000- 4500 kcal/kg’dir.

Kuru kedi mamaları köpek mamalarına göre daha fazla enerji yoğunluğuna ve protein düzeyine sahiptir. İçerdiği enerji değerleri açısından “Adult Maintenance” olarak formüle edilmiş bir köpek maması; yavru köpeğin veya yüksek performans gösteren köpeğin enerji ihtiyacının ancak belirli bir kısmını sağlayabilir.

Bu yüzden büyüme dönemindeki yavrular veya yüksek enerji ihtiyacı olan köpekler için mamalar geliştirilmiştir. Kuru mamanın kullanım amacına göre kuru maddede yağ düzeyi %8-22, protein düzeyi ise %18-22 arasındadır. ABD’de kuru köpek mamaları hasta sahiplerinin en çok tercih ettiği mamalardır.

Genel olarak bu mamalar ile besleme yarı-yaş ve yaş mamalara göre daha ekonomik olmakla birlikte, bulundurduğu daha az nem içeriği sayesinde daha uzun raf ömrüne sahiptir. Kuru mama tüketimi, dişlerdeki plak ve taş gelişimini önleyerek ağız hijyenini sağlama avantajına da sahiptir.

Kuru mamaların dezavantajı; yarı-yaş ve yaş mamalara göre bazı kedi ve köpekler için daha az damak tadına sahip olmasıdır. Bu durum özellikle düşük yağlı ve zayıf sindirilebilir içerik ihtiva eden kuru mamalarda gözlenmektedir. Son yıllarda kuru mamaların yüksek kaliteli içeriğe ve yüksek düzeyde yağa sahip olması ile bu mamaların yüksek düzeyde enerjiye ve sindirilebilirliğe sahip olması sağlanmıştır. Üretici firmalar, yüksek kaliteli Premium ürünlerini, kullandıkları içerikleri geliştirmek suretiyle daha kolay sindirilebilir hale getirmeyi hedeflemektedirler.