Türkiye’deki Peletlenmiş Yem Üretiminin Genel Durumu

Ülke hayvancılığının gelişmesinde bitkisel üretim potansiyeli yanında hayvancılık endüstrisinin de ayrıca gelişmesine gereksinim vardır. Hayvancılık potansiyeli bakımından dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer alan ülkemizin karma yem sanayisi, yıllık 16 milyon ton üretim kapasitesi ve 1.104 karma yem fabrikasıyla ve 910 adet yem katkısı üreten fabrikasıyla, ülkemiz çiftlik hayvanları varlığının beslenmesine katkı sağlamaktadır.

 Ülkemizdeki toplamda 1.104 adet faal yem fabrikası vardır. Bu veriler göstermektedir ki özellikle ülkemiz sığır (13.994.07 baş), koyun (31.507.934 baş), keçi (10.416.166) ve kümes hayvanları sayısının (316.332.446 adet) artmasına paralel olarak karma yem endüstrisi hızlı bir gelişim göstermiştir.

Hayvancılık işletmesinde, işletme maliyetinin en büyük payını (% 70-80) karma yem oluşturmaktadır. Fakat karma yemin kalitesinin iyi veya kötü olması, işletme karlılığını olumlu ya da olumsuz yönde etkilemektedir. Çiftlik hayvanlarının genetik yapılarının elverdiği ölçüde çok miktarda ve kaliteli ürün alabilmek için hayvanların dengeli ve yeterli düzeyde beslenmeleri elzemdir. Yeterli ve dengeli besleme ancak iyi formüle edilmiş temel besin maddelerini yeterli düzeyde ihtiva eden yem veya rasyonla sağlanabilir. Bu besin maddelerinden herhangi birinin gereğinden az veya fazla kullanılması verim performansında düşüş ile birlikte bazı metabolik hastalıklara neden olabilir.

Hayvan besleme, hayvansal hücrelerin yaşama, büyüme, iş, verim ve üreme gibi hayati faaliyetlerinde yer alan birçok metabolik reaksiyonların optimum seyri için dıştaki kimyasal ortamdan gerekenlerin sağlanması olarak ifade edilmektedir.

Besleme; basit anlamda hayvanların gereksinmesini karşılayacak yemlerin (rasyonun) ekonomik olarak hayvanlara sağlanması faaliyetidir. Bu nedenle; hayvanların besin madde ihtiyaçları ve bunu etkileyen etmenlerin, yemlerin besin madde kompozisyonlarının, yarayışlıklarının ve içerdikleri anti besinsel unsurların bilinmesi gerekir.

Kaliteli karma yemde, besin maddeleri ve yem katkıları yemin içinde homojen olarak dağılmış olmalıdır. Bunun için, karma yem üretiminde yemin içindeki ham madde ve katkı maddelerinin homojen olarak karıştırılması, en önemli işlemlerin başındadır. Bilindiği üzere, karma yemler oldukça düşük oranlarda yem katkısı (vitamin, mineral, tuz, vs) içermektedir. Bu durum, yem fabrikalarının işleyişinde “karışım homojenitesini” daha da ön plana çıkartmaktadır. Karma yem, birden fazla hammaddenin homojen olarak bir araya getirilmesiyle elde edilir.

Fabrika ve işletmelerde üretilen karma yemler çiftlik hayvanlarının tür, verim yönü ve diğer fizyolojik özelliklerine göre farklı çeşitlerde ve hacimlerde üretilmektedir. Karışım homojenitesi, öğütme, karıştırıcının tipi ve teknolojisi, karıştırma süresi, elek genişliği (elek delik çapı, partikül büyüklüğü), yem hammaddelerinin fiziksel yapıları, yoğunlukları, kalifiyeli eleman, karıştırma hızı ve karıştırma kapasitesi gibi faktörlerden etkilenir. Nitekim karıştırma işlemi için önerilen süre, yemi oluşturan unsurların özellikleri yanında yem fabrikasının teknolojisine göre değişebilmektedir.

Karma yem üretilirken, yem hammaddelerinin belli boyuta kadar öğütülmesi, homojen bir karışımın ön koşuludur. Zira öğütülerek boyutları küçültülen yem partiküllerinde oransal olarak yüzey artışı söz konusu olduğundan genişleyen yüzeyde sindirim enzimlerinin veya diğer mikro düzeydeki yem katkı maddelerin (amino asit, enzim, prebiyotik, iz element vs…) yeme nüfuzu daha garanti altına alınmış ve karışım için önkoşul sağlanmış olur. Böylece çiftlik hayvanları için kullanılacak karma yemin her lokması, istenilen oranda besin maddelerini, temsili olarak homojen şekilde içermesi sağlanır.